ΤΟ ΓΚΟΖΙ ΜΠΕΡΡΙ (Goji berry)

ΓΕΝΙΚΑ

Το γκότζι μπέρι επιστημονικά ονομάζεται (Lycium barbarum) και ανήκει στο γένος (Lycium) και στην οικογένεια των σολανωδών (Solanaceae), δηλαδή στην ίδια οικογένεια που ανήκει η ντομάτα, η πατάτα, κλπ που συναντάται στην Ασία και την Νότια Ευρώπη.

Στη Γαλλία, υπάρχουν στη φύση τρία είδη του γένους Lycium. To (Lycium europaeum), το (Lycium barbarum) και το (Lycium chinensis). Από αυτά τα δύο πρώτα είναι αυτοφυή φυτά της Νοτίου Ευρώπης ενώ το τρίτο έχει εισαχθεί από την Ανατολική Ασία, αλλά έχει προσαρμοσθεί σε πολλά ευρωπαϊκά περιβάλλοντα.

Τα είδη του γένους (Lycium) είναι γνωστά από τα αρχαία χρόνια από τους αρχαίους έλληνες και ρωμαίους σαν φαρμακευτικά φυτά. Στην συνέχεια ξεχάσθηκαν και επανήλθαν στην επιφάνεια σαν πολύ ενδιαφέροντα φαρμακευτικά φυτά, μετά από την αλματώδη οικονομική πρόοδο της Κίνας από τις αρχές του 2000 με την γενική ονομασία «καρποί γκόζι».

Τα δύο είδη που δίνουν κόκκινους καρπούς είναι το (Lycium barbarum) και το

(Lycium chinensis). Από αυτά το (Lycium barbarum) περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες βιταμινών, ανόργανων αλάτων και αντιοξειδωτικών ουσιών.

Οι καρποί του γκότζι μπέρρι είναι καρποί που έχουν μεγάλη φαρμακευτική φήμη στην Ασία και γι αυτό έχουν περιληφθεί στην φαρμακολογία της Κίνας.

Οι πιο γνωστές ποικιλίες αυτού του είδους είναι:

(Lycium barbarum) var.auranticarpum K.F.Ching

(Lycium barbarum) var.barbarum

Ονομασία

Η ονομασία (Lycium) προέρχεται από την ελληνική λέξη λύκιον, που δηλώνει ότι πρόκειται για τον «ακανθώδη θάμνο από την Λυκία».

Η κοινή ονομασία γκότζι προέρχεται από τον εθνοβοτανολόγο Bradley Dobos που είναι ειδικός στην θιβετιανή ιατρική.

Το όνομα του γκότζι στα κινέζικα είναι Ningxia gouqi, δηλαδή «λύκιο του Ningxia» που είναι μία επαρχία της Κίνας.

Επιστημονικά συνώνυμα του γκότζι μπέρρι είναι:

Lycium halimifolium P.Mill

Lycium vulgare Dunal

Περιγραφή του φυτού

Το (Lycium barbarum) είναι ένας θάμνος που φθάνει σε ύψος από 1- 3 μέτρα με εύκαμπτους κρεμάμενους βραχίονες που έχουν λίγα αγκάθια.

Τα φύλλα του είναι μονήρη, ή πολλά μαζί, μακρόστενα ελλειπτικά, με μήκος 2-3 εκατοστά και πλάτος 3-3,5 εκατοστά.

Το άνθος του φέρεται συνδέεται με τον βλαστό με ένα μίσχο, αποτελείται δε από ένα κάλυκα σε σχήμα καμπάνας μήκους 4-5 χιλιοστά. Αποτελείται από 2 λοβούς και μία στεφάνη με κόκκινο χρώμα μήκους 8-10 χιλιοστών. Η άνθηση του κλιμακώνεται από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Ο καρπός του είναι κόκκινη έως πορτοκαλί χρώματος ράγα, η οποία έχει μακρόστενο σχήμα με γεύση ευχάριστη αλλά και ελαφρά έντονη. Η ωρίμανση γίνεται από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.

Η οικολογία του φυτού

Το Lycium barbarum στην Γαλλία αυτοφύεται σε σχισμές ασβεστούχων βράχων στις όχθες του ποταμού Girinde. Το Lycium barbarum καλλιεργείται ευρέως στην Νότια και Κεντρική Ευρώπη, την Βόρεια Αφρική, την Κεντρική και Νότια Ανατολική Ασία. Στην Κίνα ευρίσκονται (7) διαφορετικά είδη του γένους Lycium. Το περισσότερο καλλιεργημένο στην χώρα αυτή (εκτός από το Θιβέτ) είναι το Lycium chinense ενώ το Lycium barbarum var barbarum καλλιεργείται στην Βόρειο-Δυτική Κίνα όπου επίσης συναντάται το Lycium ruthenicum και το Lycium truncatum, ενώ στο Θιβέτ καλλιεργείται το Lycium ruthenicum.

Ο τόπος καταγωγής του δεν τελείως εξακριβωμένος. Για πολλά χρόνια θεωρούνταν η Κίνα ήταν η χώρα καταγωγής του, όμως νεώτερες εργασίες έδειξαν ότι ίσως να κατάγεται από την λεκάνη της μεσογείου. Άλλωστε η ονομασία barbarum φανερώνει την Αφρική που ονομαζόταν έτσι τον καιρό του Λιναίου.

Το γκότζι καλλιεργείται για τους εδώδιμους καρπούς του σε μεγάλες εκτάσεις στην Κίνα με σκοπό την κάλυψη της εσωτερικής αγοράς αλλά και για εξαγωγή στην Β.Αμερική και την Αυστραλία.

Στην Κίνα, η παραγωγή των καρπών του γκότζι, γίνεται κυρίως σε τρεις περιοχές. Την Ningxia, την Εσωτερική Μογγολία και την Xinjiang. Μόνο η περιοχή της Ningxia έχει την πιστοποίηση στην Κίνα να παράγει το Lycium barbarum με σκοπό την φαρμακευτική χρήση. Χάρις σε αυτό το υπερφρούτο η περιοχή αυτή γνώρισε τα τελευταία χρόνια μία τεράστια οικονομική ανάπτυξη, αλλά γνώρισε επίσης και μία μείωση των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ επειδή βρέθηκαν υψηλά υπολείμματα εντομοκτόνων και μυκητοκτόνων σε αποξηραμένους καρπούς που είχαν παραχθεί στην περιοχή αυτή.

Ιστορικό του φυτού

Κατά τον 4ο πΧ αιώνα ο έλληνας βοτανολόγος Θεόφραστος και στην συνέχεια τον 1ο π.Χ αιώνα ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος ο αρχαίος, έχουν καταγράψει κάποιους θάμνους που οι περιγραφές τους παραπέμπουν στο γκότζι.

Το 1813 ο μεγάλος γενετιστής Λαμάρκ σημείωσε δύο είδη του γένους Lycium να καλλιεργούνται σε κήπους. Τα Lycium barbarum και το Lycium chinense που καλλιεργούνται σε πολλά μέρη της Ευρώπης μοιάζουν με την ιτιά την κλαίουσα με τους χαρακτηριστικούς βλαστούς τους. Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν το γκότζι, μάλιστα ο Διοσκουρίδης αναφέρει ένα αφέψημα από τους καρπούς του.

Για πολλά χρόνια το Lycium barbarum καλλιεργήθηκε σαν καλλωπιστικός θάμνος με την ονομασία jasminoide ενώ είχαν ξεχασθεί οι φαρμακευτικές του ιδιότητες.

.

Το κλασικό ιατρικό κινέζικο βιβλίο Shennong jing που γράφτηκε πριν από 2000 χρόνια, γράφει για το γκότζι ότι είναι «πικρό, κρύο, δυναμωτικό των τενόντων και των οστών που σταματά την γήρανση».

Από τα αρχαία χρόνια το γκότζι χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή διαφόρων σκευασμάτων σύμφωνα με συνταγές ταοιστών ιατρών, με σκοπό την αθανασία. Λέγεται ότι πολλοί ταοιστές ιατροί και ποιητές, λάμβαναν το γκότζι με σκοπό την επιμήκυνση της ζωής τους.

Δεκαέξι αιώνες αργότερα ο βοτανολόγος και ιατρός Li Shizhen επαναλαμβάνει τις ιδέες των ταοιστών στο ιατρικό βιβλίο του Bencao gangmu, ότι το γκότζι δίνει μακροζωία. Όπως γράφει «τονώνει τα νεφρά, υγραίνει τους πνεύμονες, ενεργοποιεί το jing και το qi. Προτείνει να συγκομίζονται οι νέες αναβλαστήσεις την άνοιξη, τα άνθη το καλοκαίρι και οι καρποί το φθινόπωρο, ενώ οι ρίζες τον χειμώνα. Ο φλοιός των ριζών του επίσης χρησιμοποιείται εναντίον του πυρετού που προέρχεται από την έλλειψη σε yin».

Αυτές οι πολύ παλιές δοξασίες είναι ζωντανές και σήμερα στην Κίνα και αποτελούν μέρος της παραδοσιακής ιατρικής που λειτουργεί παράλληλα με την σύγχρονη ιατρική.

Η καλλιέργεια του γκότζι μπέρρι

Το ηπειρωτικό κλίμα που έχει όμως μία περίοδο τουλάχιστον 185 ημερών χωρίς παγετούς (ασχέτως από το υψόμετρο) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την άνθηση και την καρποφορία του γκότζι. Επίσης μία διαφορά θερμοκρασιών μεταξύ ημέρας και νύχτας 15ο κατά την περίοδο που αποκαθίστανται τα αποθέματα των ριζών. Άλλη προϋπόθεση είναι μία διάρκεια 3300 ωρών ηλιοφάνειας ετησίως επιτρέπει την σύνθεση των αντιοξειδωτικών από το φυτό.

Μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και σε περιοχές με χαμηλή ετήσια βροχόπτωση της τάξεως των 200 mm βροχής αλλά βέβαια θα πρέπει να γίνεται άρδευση τουλάχιστον την ξηρή περίοδο.

Το Lycium barbarum είναι φυτό που προτιμά τις εύκρατες και ηλιόλουστες περιοχές και τα αλκαλικά και με καλή στράγγιση εδάφη. Δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές που επικρατούν θερμοκρασίες -22ο C ούτε τους παγετούς ανοίξεως όταν οι βλαστοί είναι ακόμη τρυφεροί. Το εύρος των θερμοκρασιών στο οποίο μπορεί να επιβιώσει είναι μεγάλο.

Αντέχει από  –20οC (κάποιοι αναφέρουν έως και -25οC)  μέχρι + 40οC. Προτιμάει μέρη με ηλιοφάνεια τις περισσότερες ώρες της ημέρας, ή τουλάχιστον ημισκιερά. Μπορεί να αντέξει μέχρι και στα πιο ξερά καλοκαίρια! Το εντυπωσιακό είναι ότι το καλοκαίρι,  με την μεγάλη ζέστη, ίσως να χάσει τα φύλλα του και να μοιάζει σαν να ξεράθηκε. Αυτό όμως δεν κρατάει για  πολύ. Μέσα σε διάστημα 7-10 ημερών ξαναχτυπάει καινούρια φυλλαράκια, πιο ζωντανά και πιο πυκνά.

Η πρώτη μικρή παραγωγή αρχίζει από τον δεύτερο χρόνο ενώ μπαίνει σε πλήρη παραγωγή από τον τέταρτο χρόνο.

Αναπτύσσεται πολύ καλά σε διάφορα εδάφη, από πολύ βαριά, αργιλώδη εδάφη έως αμμώδη, με ρΗ από 7,5-8. Βέβαια, τα είδαμε να αναπτύσσονται καλά και σε εδάφη με χαμηλότερο ρΗ. Το αλκαλικό έδαφος παίζει ρόλο στην ποσότητα ή την ποιότητα της παραγωγής. Το σημαντικό είναι το έδαφος να έχει καλή στραγγιστική ικανότητα  και να αερίζεται.

Όσοι θέλουν να καλλιεργήσουν το φυτό σε γλάστρα, καλύτερα είναι να προτιμήσουν μια γλάστρα βαθιά, γιατί το φυτό αυτό έχει πολύ βαθύ ριζικό σύστημα. Το φάρδος της γλάστρας δεν παίζει σημαντικό ρόλο.

Ο πολλαπλασιασμός των φυτών

Ένας απλός τρόπος για την παραγωγή φυτών γκότζι είναι με την σπορά των σπόρων του. Οι καρποί τοποθετούνται μέσα σε νερό για μερικές ώρες ώστε να ενυδατωθούν και στην συνέχεια τρίβονται ώστε να εξαχθούν οι σπόροι. Οι σπόροι αποξηραίνονται και στην συνέχεια σπέρνονται σε σπορείο όπου ποτίζονται τακτικά. Το φύτρωμα των σπόρων του γκότζι είναι επίγειο και πραγματοποιείται μετά από 7-15 ημέρες. Στην συνέχεια μεταφυτεύονται στον αγρό όταν αποκτήσουν ύψος περίπου 10 εκατοστά.

Οι σπόροι του μπορούν να διατηρηθούν για μία διάρκεια 12 μηνών στο ψυγείο σε 3-4ο C.

Οι σπόροι σπέρνονται σε ένα μίγμα από 50% τύρφη και 50% άμμο ή περλίτη. Η μέση θερμοκρασία που απαιτείται για το φύτρωμα των σπόρων είναι οι 20ο C . Το ημερήσιο θερμοκρασιακό εύρος είναι την ημέρα 22ο C και την νύχτα 18ο C. Δεν απαιτείται ο φωτισμός για το φύτρωμα των σπόρων. Συνήθως το ποσοστό φυτρώματος είναι μεγάλο φθάνει το 80-90%.

Ο πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα είναι μία μέθοδος που αρμόζει στην καλλιέργεια του γκότζι και επιτρέπει τον πολλαπλασιασμό ενός μεγάλου αριθμού φυτών με τρόπο απλό και οικονομικό. Τα μοσχεύματα κόβονται οι βλαστοί σε μήκος 10-15 εκατοστά. Απομακρύνεται ένας αριθμός φύλλων που βρίσκονται κοντά στην τομή. Δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθεί ορμόνη ριζοβολίας. Θα πρέπει τα μοσχεύματα να διατηρούνται σε χώρο υγρό ώστε να αποφεύγεται η αφυδάτωση τους. Τα μοσχεύματα φυτεύονται σε ένα μίγμα άμμου και τύρφης που διατηρείται υγρό. Οι πρώτες ρίζες εμφανίζονται μετά από 1-2 εβδομάδες. Η μεταφύτευση γίνεται μετά από τρεις εβδομάδες.

Η φύτευση

Οι αποστάσεις φύτευσης είναι στα 1-2 μέτρα φυτό από φυτό πάνω στη σειρά. Ανάλογα με τον τρόπο καλλιέργειας που θέλετε να ακολουθήσετε, θα αφήσετε και αποστάσεις σειράς από σειρά. Δηλ. αν επιλέξετε ελεύθερη φύτευση θα αφήσετε 3,5-4,0μ. απόσταση μεταξύ των σειρών, και σ’ αυτήν την περίπτωση το  στρέμμα θα πάρει 120-130 φυτά. Στην περίπτωση που θα επιλέξετε φύτευση σε στυλ παλμέτας, οι αποστάσεις σειράς από σειρά θα είναι 2,0-2,5μ., και άρα θα μπει σχεδόν ο διπλάσιος αριθμός φυτών.

Όταν θα παραλάβετε τα μικρά φυτά, καλό είναι να μην τα αφήσετε για πολύ καιρό μέσα στα μικρά γλαστράκια, και να τα μεταφυτέψετε όσο το δυνατόν γρηγορότερα, γιατί όταν η ρίζα του φυτού φτάσει στον πάτο της γλάστρας το φυτό σταματάει να αναπτύσσεται. Αν έχετε σκοπό να καλλιεργήσετε τα φυτά σας σε γλάστρα, να προτιμήσετε μια γλάστρα βαθιά, γιατί οι ρίζες του φυτού τραβάνε σε βάθος. Το φάρδος της γλάστρας δεν έχει μεγάλη σημασία. Αν κατά την μεταφύτευση κόψετε λίγο τις ρίζες, το φυτό θα κλαδώσει και θα πάρει σχήμα θάμνου.

Η άρδευση

Το γκότζι, είναι ένα φυτό με μεγάλη αντοχή στην ξηρασία λόγω του μεγάλου βάθους του ριζικού συστήματός του, παρ’ όλα αυτά όμως, ειδικά σε περίοδο παραγωγής θα πρέπει να ποτίζεται όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, τα νεαρά φυτά καλά είναι να ποτίζονται τακτικά (μια φορά την εβδομάδα αν δεν έχει προηγηθεί βροχή). Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ποτίζετε με κατάκλιση, αλλά με σταγόνες ή μπεκάκια, που θα ψεκάζουν το νερό χωρίς να βρέχουν τα φύλλα, για την αποφυγή μυκητολογικών προσβολών.

Η λίπανση

Τα φυτά Goji berry δεν είναι καθόλου απαιτητικά σε θρεπτικά συστατικά και μπορεί να αναπτυχθεί ακόμα και στα πιο φτωχά εδάφη. Η χρησιμοποίηση της καλά χωνεμένης κοπριάς πρέπει να είναι μία συνήθης πρακτική. Αν χρησιμοποιήσετε κοπριά στα φυτά σας, φροντίστε να είναι χωνεμένη. Επίσης μία βασική λίπανση της τάξεως 6-6-6 στα βασικά στοιχεία άζωτο, φωσφόρο και κάλιο πρέπει να δίδεται.

Σε βιολογική καλλιέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί κομποστ αλλά και κονιορτοποιημένα οστεάλευρα.

Το κλάδεμα του γκότζι

Θα πρέπει να προσέχει κανείς το μήκος των βλαστών ώστε να μη φθάσουν στο επίπεδο του εδάφους επειδή μπορεί να δημιουργήσουν καταβολάδες. Επίσης θα πρέπει να απομακρύνονται οι παραφυάδες που αναπτύσσονται σε μεγάλο αριθμό στην βάση των φυτών. Η βλάστηση του φυτού είναι πλούσια και ταχεία. Επίσης παρατηρούνται πολυάριθμες αναβλαστήσεις από το ξύλο των προηγούμενων ετών.

Θα πρέπει να γίνεται κλάδεμα των φυτών μετά την περίοδο των χειμερινών παγετών, επειδή το φυτό δεν δείχνει καλή συμπεριφορά σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από τους -15ο C. Θα πρέπει να κλαδεύονται και να απομακρύνονται ακόμη και κάποιοι αρκετά εύρωστοι βλαστοί ώστε να «ανοίξει» το φυτό και να έχει καλό αερισμό στο κέντρο της κόμης του φυλλώματος αλλά και για να ευνοηθεί η έκπτυξη νέων βλασταριών.

Επίσης θα πρέπει να βραχύνονται οι υπάρχοντες βλαστοί κατά το 1/3 αλλά και να απομακρύνονται όλοι οι βλαστοί που βρίσκονται μέχρι 20 εκατοστά από το έδαφος.

Το κλάδεμα γίνεται την περίοδο του χειμώνα.

Ποικιλίες του γκότζι

1.SWEET LIFEBERRY

Είναι μία ποικιλία γκότζι που δίνει καρπούς με γλυκιά γεύση. Είναι ένα φυτό που φθάνει σε ύψος 2 μέτρων. Έχει κατακόρυφη ανάπτυξη ενώ αναπτύσσει πλάγιους που πέφτουν προς τα κάτω μοιάζοντας με την ιτιά την κλαίουσα.

Το άνθος του έχει χρώμα μπλε- βιολετί, και ανθίζει την περίοδο αρχές Μαΐου μέχρι τον Αύγουστο. Η επικονίαση των ανθέων γίνεται με τα έντομα (σταυρεπικονίαση) ή με αυτεπικονίαση. Παράγει μεγάλο αριθμό καρπών με χρώμα κόκκινο έως κόκκινο πορτοκαλί με μέγεθος 1-2 εκατοστά που βρίσκονται κατά μήκος των βραχιόνων του. Το σχήμα των καρπών είναι ωοειδές με πολύ καλή γλυκιά γεύση. Οι καρποί του ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.

Είναι φυτό που αντέχει σε εδάφη με υψηλή αλατότητα, όπως και στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.

Πρέπει να κλαδεύεται κατά το πρώτο και το δεύτερο έτος, ώστε να αποκτήσει μεγάλη ανάπτυξη. Μετά την συγκομιδή πρέπει να κλαδεύονται τα κλαδιά που κρέμονται προς το έδαφος.

2.BIG LIFEBERRY

Είναι και αυτό φυτό που φθάνει σε ύψος 2 μέτρων με κατακόρυφη ανάπτυξη και με πλάγιους βλαστούς που κρέμονται προς τα κάτω. Το άνθος του έχει χρώμα μπλε βιολετί, και εμφανίζεται τον Μάιο έως τον Αύγουστο. Η επικονίαση γίνεται με σταυρεπικονίαση με τα έντομα και με αυτεπικονίαση. Οι καρποί του είναι μεγάλοι και έχουν μέγεθος 2 εκατοστών με ωοειδές σχήμα.

3. ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ WOLFBERRY

Η εταιρεία wolfberry δημιούργησε συνολικά 35 ποικιλίες εκ των οποίων 3 έχουν μεγάλη εμπορική επιτυχία, ειδικά σε βιολογικές καλλιέργειες.

Οι ποικιλίες αυτές είναι :

-ZhohgNing Lycium barbarum I

-ZhohgNing Lycium barbarum II

- Lycium barbarum τριπλό χωρίς σπόρια

Και οι τρεις ποικιλίες αυτές είναι πολύ ανθεκτικές σε ασθένειες και εχθρούς ειδικά η ZhohgNing Lycium barbarum I θεωρείται η καλύτερη από όλες.

4.LHASA

Η ποικιλία αυτή είναι μία πρόσφατη ποικιλία του γκότζι που χαρακτηρίζεται από πλούσια καρποφορία ακόμη και τα νεαρόα φυτά. Είναι μία πρώιμη ποικιλία. Οι καρποί της ποικιλίας αυτής έχουν μεγάλο μέγεθος

Εχθροί και ασθένειες

Από τα όσα μας έδειξε η καλλιέργεια των φυτών στην Ελλάδα, μπορούμε να πούμε ότι προσβάλλεται από την ψείρα και τον θρίπα. Αυτές οι προσβολές  καταπολεμούνται με τα κατάλληλα εντομοκτόνα. Ανάλογα με το είδος καλλιέργειας που θα κάνετε (συμβατική, ολοκληρωμένης διαχείρισης ή βιολογική) θα επιλέξετε και το σκεύασμα το οποίο θα χρησιμοποιήσετε για την καταπολέμηση των εντόμων αυτών. Επίσης, έχει παρατηρηθεί προσβολή από ωίδιο (πάστρα). Για να το καταπολεμήσετε αυτό, θα πρέπει να ψεκάσετε τα φυτά σας με κάποιο κατάλληλο μυκητοκτόνο.

Στην Κίνα προσβάλλεται από το έντομο Scotia segetum, που είναι το ίδιο έντομο που προσβάλλει και την ντομάτα. Το έντομο αυτό είναι ένα έντομο εδάφους που την νύχτα προσβάλει τα νεαρά φυτά. Προσβάλει τα φύλλα αλλά και την βάση των νεαρών βλαστών. Η καταπολέμηση γίνεται με ένα φάρμακο του τύπου Endosulfan, acephate, κ.α

Επίσης προσβάλλεται από ένα είδος περονόσπορου. Στην Κίνα τον καταπολεμούν με διάφορα πρακτικά φάρμακα που προέρχονται από φυτά της τοπικής χλωρίδας.

Στην βιολογική γεωργία κατά τον Μάιο γίνεται η εισαγωγή των ωφέλιμων εντόμων στην καλλιέργεια του γκότζι που καταπολεμούν τα βλαβερά. Για την καταπολέμηση διαφόρων μυκητολογικών ασθενειών με βιολογικά μέσα χρησιμοποιείται η πυρεθρίνη.

Η ζιζανιοκτονία γίνεται με μηχανικά μέσα ανάμεσα στις γραμμές των φυτών και με τα χέρια επάνω στε κάθε γραμμή.

Η καρποφορία και η συγκομιδή

Αν φυτέψετε τα φυτά σας νωρίς την άνοιξη, το πιθανότερο είναι ότι προς το τέλος του καλοκαιριού θα γευτείτε τους πρώτους σας καρπούς Goji Berry! Θα είναι βέβαια λιγοστοί και μικροί, αλλά με το πέρασμα των χρόνων οι καρποί θα πολλαπλασιάζονται και θα μεγαλώνουν σε μέγεθος. Σε πλήρη παραγωγή αναμένεται να φτάσουν τα φυτά σας στον 3-4 χρόνο, και θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το 35ο έτος της ζωής τους. Το κάθε φυτό παράγει περίπου στην συμβατική καλλιέργεια 0,8- 1 κιλό ξηρούς καρπούς ετησίως ενώ στην βιολογική περίπου 0,5 κιλά.

Το δυσκολότερο μέρος της όλης καλλιέργειας των Goji berries και με το μεγαλύτερο κόστος είναι η συγκομιδή των καρπών. Η συγκομιδή των καρπών γίνεται αποκλειστικά χειρονακτικά, και μάλιστα θα πρέπει να φοράτε γάντια ή να έχετε κάποιο ύφασμα, ώστε να μην πιάνετε τους καρπούς με γυμνά χέρια, γιατί όπου ακουμπάει το δέρμα μας τον καρπό, το σημείο αυτό οξειδώνεται και σκουραίνει.  Επίσης θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι η παραγωγική περίοδος κρατάει πολύ καιρό. Αρχίζει από τέλη Ιουνίου-αρχές Ιουλίου και φθάνει μέχρι τις πρώτες παγωνιές του Οκτώβρη. Όλους αυτούς τους μήνες θα πρέπει να συγκομίζετε τους ώριμους καρπούς κάθε 3-4 ημέρες.

Πέρα από τους καρπούς όμως, μπορείτε να μαζέψετε και τα φύλλα, να τα αποξηράνετε και το πίνεται σαν τσάι.

Στην Κίνα υπολογίζεται ότι απαιτείται η εργασία 3 ατόμων για μία περίοδο 15 ημερών για την συγκομιδή 20 στρεμμάτων με τα χέρια.

Η αποξήρανση των καρπών

Η αποξήρανση των καρπών δεν είναι δύσκολη. Μπορούν να αποξηρανθούν με φυσικό τρόπο όπως οι σταφίδες, είτε σε αποξηραντήρια σταφίδας με αέρα, χωρίς την προσθήκη χημικών.

Σύσταση των καρπών

Οι αποξηραμένοι καρποί του γκότζι μπέρρι (τα 100 gr), περιέχουν μεγάλο αριθμό βιταμινών: C (42 mg), Β1, Β2 (0,6-1,3mg),Β6, β-καροτίνη (1,1-7mg) και Ε και πολύ σημαντικών για τον ανθρώπινο οργανισμό ανόργανων αλάτων κάλιο (1132 mg), ψευδάργυρο (2mg), σίδηρο (9mg), χαλκό, ασβέστιο (112mg), γερμάνιο, σελήνιο(50μg) και φωσφόρο(112mg).

Επίσης με την μέθοδο της χρωματογραφίας έχουν βρεθεί οι κάτωθι χημικές ενώσεις:

• Πολυσακσαρίτες. Οι πολυσακχαρίτες αποτελούν την πιο σημαντική ομάδα ουσιών του καρπού του γκότζι. Περιέχει είκοσι πολυσακχαρίτες και 6 μονοσακχαρίτες. Η περιεκτικότητα ποικίλει ανάλογα τον συγγραφέα αλλά γενικά είναι γύρω στο 23% στους καρπούς. Οι πολυσακχαρίτες ευρίσκονται σε πεπτίδια ή σε πρωτείνες συνδεδεμένα με άλλες χημικές ενώσεις.
• Έχει 11 μακροστοιχεία και 22 ιχνοστοιχεία
• Καροτινοειδή (ζεαξανθίνη, β-κρυπτοξανθίνη και τα ισομερή του, όπως και η νεοξανθίνη). Τα καροτινοειδή αυξάνουν με την ωρίμανση των καρπών. Τα κυριότερα είναι το διπαλματικό της ζεαξανθίνηςπου αποτελεί το 56% των καροτινοειδών, η β-κρυπτοξανθίνη, το μονοπαλμιτικό της ζεαξανθίνης, η ζεαξανθίνη και το β-καροτίνιο.
• Η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, είναι μεταξύ 42- 100mg που ισοδυναμεί με την αντίστοιχη περιεκτικότητα του λεμονιού και του πορτοκαλιού.
• Περιέχει 5 ακόρεστα λιπαρά οξέα, μεταξύ των οποίων είναι λινολεικό οξύ, το α-λινολεικό οξύ, το παλμιτικό οξύ, το μυριστικό οξύ. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα και το αιθέριο έλαιο του, αποτελούνται κυρίως από το παλμιτικό οξύ (κορεσμένο), το λινολεικό οξύ (ω6), το μυριστικό οξύ (κορεσμένο), και το β-ελεμόλ.
• Περιέχει φυτοστερόλες όπως είναι η β-σιτοστερόλη, και άλλες.
• Φλαβονοειδή (διγλυκοζίδιο της κερσετόλης, ρουτίνη, κεμφερόλη-3-Ο-ρουτινοζίδιο)
• Φαινολικά οξέα (χλωροζενικό οξύ, καφεικό οξύ, καφειλκυνικό οξύ, ρ-κουμαρικό).
• Υπάρχουν επίσης ελεύθερα αμινοξέα με κυριότερο την προλίνη, αλλά και μη πρωτεϊνικής προελεύσεως αμινοξέα όπως είναι η ταυρίνη, το γ-αμινοβουτυρικό οξύ και η μπεταίνη.

Φαρμακευτικές ιδιότητες του καρπού

1.Αντιοξειδωτική δράση

Η αυξημένη παραγωγή ελεύθερων ριζών στον οργανισμό του ανθρώπου μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ζημιές στα μακρομόρια και τα κύτταρα του οργανισμού. Οι αντιοξειδωτικές ουσίες μπορούν να δράσουν σε διάφορα στάδια. Ανάλογα με το επίπεδο της επίδρασης που έχουν οι αντιοξειδωτικές ουσίες συμπεριφέρονται διαφορετικά.

Στο γκότζι, οι βιταμίνες C και Ε, τα καροτινοειδή, τα φλαβονοειδή, τα φαινολικά οξέα και οι πολυσακχαρίτες, παίζουν σημαντικό αντιοξειδωτικό ρόλο αν και διαφορετικό στον οργανισμό του ανθρώπου.

Πολλά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά αλλά και πολλά φρούτα και λαχανικά έχουν αντιοξειδωτική δράση. Ο Cai και συνεργάτες του (2004) αξιολόγησαν την αντιοξειδωτική αυτή δράση 112 ειδών με την μέθοδο TEAC.

Επιστημονικό όνομα	Κοινό όνομα	Μέρος του φυτού (ξηρό)	TEAC
Punica granatum	Ρόδι	επιδερμίδα	6240
Camellia sinensis	Τσάι	Νέο φύλλο	5268
Rheum sinensis	Ρέον	Ρίζα	2108
Lycium barbarum	Γκότζι	καρπός	491
Lycopersicon Esculentum	Ντομάτα	Καρπός	149
Brassica oleracea	Μπρόκολο	Καρπός	101
Actinidia chinensis	Ακτινίδιο	καρπός	49

Από τον προηγούμενο πίνακα φαίνεται ότι ενώ σε σχέση με τον μέσο όρο σε TEAC (788) το γκότζι ευρίσκεται κάτω από αυτόν (491) σε σχέση με τα φρούτα και τα λαχανικά, έχουν πολύ μεγαλύτερη περιεκτικότητα.

Σύμφωνα με το πιο γνωστό τέστ αξιολόγησης αντιοξειδωτικής δράσης ORAC το γκότζι έχει πολύ καλή θέση.

Επιστημονικό όνομα	Τμήμα του φυτού	ORAC (μmol TE/100g)
Cinnamomum verum	Φλοιός καννέλας	131420
Theobroma cacao	Κακάο σκόνη καρπού	40200
Junglans regia	καρύδι	13541
Cynara scolymus	αγγινάρα	6552
Vitis vinifera	Κόκκινο κρασί	4523
Punica granatum	ρόδι	4479
Malus pumila	μήλο	3898
Lyceum barbarum	Γκότζι	3290
Brassica oleracea	Κόκκινο λάχανο	3145
Camellia sinensis	Πράσινο τσάι	1253
Lycopersicon esculatum	Ντομάτα καρπό	179

Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι ο καρπός του γκότζι έχει προληπτική δράση όσον αφορά ασθένειες όπως ο διαβήτης, μερικά είδη καρκίνου, ηπατίτιδα, θρόμβωση.

2.Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος

Σε πειράματα επάνω σε πειραματόζωα έχει παρατηρηθεί ότι με κατανάλωση καρπών γκότζι, αύξηση των λευκοκυττάρων Τα με αποτέλεσμα την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και την εμφάνιση αντικαρκινικών ιδιοτήτων.

3.Υπογλυκαιμικά και υπολιπαιμικά φαινόμενα

Μία κατανάλωση 10 ημερών με διάφορα παράγωγα των καρπών του γκότζι, από κουνέλια που παρουσίαζαν υπερλιπαιμία λόγω του διαβήτη, μείωση σε σημαντικό βαθμό την γλυκαιμία τους, αλλά και την συνολική περιεκτικότητα σε χοληστερόλη και κυρίως σε τριγλυκερίδια.

4.Αντιμετώπιση της στειρότητας

Οι πολυσακχαρίτες του γκότζι είναι ουσίες που θεωρούνται ότι δρουν εναντίον της στειρότητας.

5.Προστασία εναντίον της ασθένειας Αλζχάιμερ

Επίσης οι πολυσακχαρίτες του γκότζι ενεργούν ανασταλτικά έναντι της ασθένειας αλζχάιμερ.

Οι χρήσεις του γκότζι μπέρρι

Στην μαγειρική

Στην Ευρώπη

Σύμφωνα με τον Francois Couplan, τα νεαρά φύλλα του γκότζι, μπορούν να καταναλωθούν μαγειρεμένα όπως επίσης και σαν αφέψημα. Λόγω της περιεκτικότητας που έχουν οι καρποί σε σαπωνίνες και σολανίνη, καλύτερα είναι οι καρποί να καταναλώνονται σαν αποξηραμένοι αφού έχουν συγκομισθεί σε πλήρη ωριμότητα και όχι νωποί για να αποφεύγονται τυχόν στομαχικές ανωμαλίες.

Στην Κίνα

Στην Κίνα παρασκευάζεται ένα έδεσμα από καρπούς γκότζι με φύλλα από κράμβη. Επίσης υπάρχει μία πολύ μεγάλη παράδοση κατανάλωσης των «λειτουργικών τρόφιμα» στην Κίνα με στόχο την ισορροπία στον ανθρώπινο οργανισμό του qi την ενίσχυση της λειτουργίας του συκωτιού και των νεφρών σύμφωνα με την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική.

Συνήθως καταναλώνεται το γκότζι μέσα σε σούπες με ρύζι, ή σε φαγητά με λαχανικά ή κοτόπουλο.

Επίσης χρησιμοποιείται σαν αφέψημα μαζί με το τσάι, ή με τα άνθη του χρυσάνθεμου. Το βρίσκουμε επίσης σαν «τονωτικό» σε λικέρ γκότζι που παρασκευάζεται με εμβάπτιση σε αλκοόλ ενός μίγματος καρπών γκότζι αλλά και ginseng.

Φαρμακευτικές χρήσεις

Το γκότζι χρησιμοποιείται σαν φαρμακευτικό φυτό στην Κίνα εδώ και 2000 χρόνια. Μόνο όμως ο καρπός του Lycium barbarum έχει αναγνωρισθεί σαν φαρμακευτικός. Ο καρπός του γκότζι θεωρείται ότι τονώνει την λειτουργία του συκωτιού, των νεφρών αλλά και βελτιώνει την όραση.

Πηγή: symagro.com