Οδηγός υποχρεώσεων γεωργών και κτηνοτρόφων στο πλαίσιο της αιρεσιμότητας ανακοίνωσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ.
Θυμίζουμε ότι στη νέα ΚΑΠ υπάρχει κίνδυνος να απωλέσουν άμεσες ενισχύσεις όσοι δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις της αιρεσιμότητας.
Η αιρεσιμότητα, που μπαίνει σε εφαρμογή για την περίοδο 2023-2027, είναι η συνέχεια της πολλαπλής συμμόρφωσης της προηγούμενης ΚΑΠ αλλά τώρα θα συνδέει τις στρεμματικές ενισχύσεις και τις ενισχύσεις με βάση το ζωικό κεφάλαιο (μέσω Πυλώνα I και Πυλώνα II) με μια σειρά νέων υποχρεώσεων. Περιλαμβάνει Κανονιστικές Απαιτήσεις Διαχείρισης (ΚΑΔ) και πρότυπα Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ) της συνολικής γεωργικής έκτασης που κατέχεται από τον ενεργό γεωργό.
Η αιρεσιμότητα αποτελεί βασικό πυλώνα της ΚΑΠ και στοχεύει στην αειφορία της γεωργίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Οι διατάξεις της αιρεσιμότητας έχουν τους εξής βασικούς στόχους:
Την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
Την διατήρηση του αγροτικού τοπίου
Την επίτευξη αειφορίας
Την ασφάλεια των παραγόμενων τροφίμων
Την υγιεινή και ασφάλεια των γεωργών και των αγροτικών ζώων
Την υγεία των καταναλωτών
Η αειφορία της γεωργίας αποτελεί προϋπόθεση για τη συνολική βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Η προστασία του περιβάλλοντος, ο σεβασμός του τοπίου, η συνετή χρήση των φυσικών πόρων, του νερού και του εδάφους, η ασφάλεια των γεωργών και των καταναλωτών, η ορθολογική χρήση των εισροών, προσφέρουν στη γεωργική δραστηριότητα την αναγνώρισή της ως «παραγωγού δημοσίων αγαθών». Η αναγνώριση αυτή αποτελεί το ισχυρό της επιχείρημα ότι εκτός του να παράγει ασφαλή και ποιοτικά τρόφιμα, η γεωργία δικαιούται τη στήριξης της πολιτείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για όλες τις υπηρεσίες που προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Ταυτόχρονα προσθέτει αξία στα προϊόντα μας και αναδεικνύει την υπεροχή τους έναντι των αντίστοιχων εισαγόμενων προϊόντων χαμηλών προδιαγραφών και ελάχιστων προτύπων.
Οι υποχρεώσεις γεωργών ανά απαίτηση και πρότυπο είναι οι εξής:
α. Κλιματική αλλαγή (μετριασμός και προσαρμογή)
i. Διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων
Η αναλογία εκτάσεων βοσκοτόπων προς γεωργικές εκτάσεις δεν πρέπει να μειωθεί περισσότερο από 5% σε εθνικό επίπεδο σε σχέση με την αναλογία του 2018
ii. Προστασία των υγροτόπων και των τυρφώνων
Απαγορεύσεις
1. Σε όλους τους Υγροτόπους της χώρας:
i. Απαγορεύεται η καλλιέργεια στις όχθες των υδάτινων όγκων των υγροτόπων, σύμφωνα με την ανωτέρω υποχρέωση, καθώς και στα εδάφη που αποκαλύπτονται από την υποχώρηση των υδάτων σε υδάτινους αποδέκτες, κυρίως λίμνες, σε περιπτώσεις παρατεταμένης ανομβρίας.
ii. Απαγορεύεται η απομάκρυνση της παρόχθιας φυσικής βλάστησης.
2. Επιπλέον στους Μικρούς Νησιωτικούς Υγροτόπους:
Απαγορεύονται οι εκχερσώσεις της φυσικής βλάστησης. Επιτρέπονται κατ’ εξαίρεση οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην αποκατάσταση ή/και στη διαχείριση των υγροτόπων, στο πλαίσιο εφαρμογής εγκεκριμένων διαχειριστικών σχεδίων. Οι υφιστάμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις διατηρούν τη χρήση τους.
Απαγορεύονται οι αποξηράνσεις και τα αποστραγγιστικά έργα, οι επιχωματώσεις, η απόρριψη στερεών και υγρών αποβλήτων, η εισαγωγή ξενικών ειδών πανίδας και χλωρίδας, η επέκταση των καλλιεργειών, η βόσκηση, εκτός αν από ειδική μελέτη προκύπτει ότι σχετίζεται με τη διατήρηση και οικολογική διαχείριση του υγροτόπου.
Απαγορεύονται οι παρεμβάσεις που αλλοιώνουν το τοπίο και προκαλούν αλλαγή του υδρολογικού καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένων των γεωτρήσεων και της άντλησης υδάτων, εκτός αν αποσκοπούν στη διατήρηση του υγροτόπου
3. Σε υγρότοπους που βρίσκονται σε περιοχές NATURA 2000 επιπλέον του σημείου 1, εφαρμόζονται οι όροι που θα περιγράφονται στα Σχέδια Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών όταν αυτά εκπονηθούν και θεσμοθετηθούν καθώς και τυχόν υποχρεωτικές δεσμεύσεις που θα περιλαμβάνονται στα Θεματικά Σχέδια Διαχείρισης για τον τομέα της γεωργίας τα οποία εκπονούνται στο πλαίσιο του υπομέτρου 7.1 του ΠΑΑ 2014-2022
4. Στους τυρφώνες η εφαρμογή απαιτήσεων θα ξεκινήσει από το έτος 2025.
iii. Απαγόρευση της καύσης υπολειμμάτων καλλιεργειών
Απαγορεύσεις
Η καύση της καλαμιάς απαγορεύεται σε οποιαδήποτε περίπτωση. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση στην οποία ο γεωργός προβαίνει σε καύση της για λόγους φυτοπροστασίας με άδεια από την αρμόδια ΔΑΟΚ και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
Στη παραπάνω εξαίρεση δεν συμπεριλαμβάνονται οι περιοχές του Ευρωπαϊκού Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 (NATURA) όπου σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η καύση της καλαμιάς.
β. Ύδατα
i. Δημιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά μήκος υδατορευμάτων
Το ελάχιστο πλάτος της ζώνης ανάσχεσης είναι 3 μέτρα.
Απαγορεύσεις
Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν λιπάσματα, οργανικά και ανόργανα, καθώς και φυτοπροστατευτικά προϊόντα σε μια ζώνη τουλάχιστον τριών (3) μέτρων πέρα της όχθης υδάτινων όγκων των υγροτόπων, ποταμών, υδατορευμάτων, λιμνών, διωρύγων, τάφρων και καναλιών άρδευσης ή στράγγισης.
Σε αγροτεμάχια με κλίση εδάφους μεγαλύτερη του 8%, οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν λιπάσματα σε μια, ανάλογη με την παραπάνω, ζώνη ελάχιστου πλάτους έξι (6) μέτρων.
ii. Προστασία των Υδάτων από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης
Σκοπός είναι η μείωση της ρύπανσης των υδάτων που προκαλείται άμεσα ή έμμεσα από νιτρικά ιόντα γεωργικής προέλευσης, καθώς και η πρόληψη τέτοιας ρύπανσης.
iii. Άρδευση
Οι γεωργοί που αρδεύουν τις καλλιέργειες τους θα πρέπει να τηρούν τις διαδικασίες έγκρισης χρήσης νερού προς άρδευση:
α) όσοι κάνουν χρήση αρδευτικών δικτύων των Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΟΕΒ) ή των δήμων, οφείλουν να τηρούν το σχετικό κανονισμό λειτουργίας του αντίστοιχου ΟΕΒ ή Δήμου και να προσκομίζουν σχετική βεβαίωση του σε περίπτωση που τους ζητηθεί από τις ελεγκτικές αρχές.
β) όσοι κάνουν χρήση γεώτρησης ή άλλης μορφής υδροληψίας, να έχουν την άδεια υδροληψίας, ή αντίγραφο αίτησης για αδειοδότηση, που έχει αποδεδειγμένα υποβληθεί στον αρμόδιο φορέα και αναφέρει τη θέση της υδροληψίας, τον τύπο της, τα χαρακτηριστικά της και το έτος έναρξης λειτουργίας – χρήσης.
iv. Λοιποί κανόνες για την προστασία των Υδάτων
1. να τηρεί τους όρους εφαρμογής των λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών προϊόντων όπως αναγράφονται στις ετικέτες των σκευασμάτων ώστε να αποφεύγεται η ρύπανση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων.
2. να πραγματοποιεί την έκπλυση των ψεκαστικών μηχανημάτων σε απόσταση μεγαλύτερη των 30 μέτρων από γεώτρηση, τάφρο ή άλλους επιφανειακούς υδάτινους όγκους.
3. να καθαρίζει τη βλάστηση εντός των στοιχείων των αρδευτικών και στραγγιστικών δικτύων για τη διασφάλιση της αναγκαίας παροχετευτικότητας, με μηχανικά και όχι με χημικά μέσα. Επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η χρήση των εγκεκριμένων για το σκοπό αυτό χημικών σκευασμάτων, εφόσον αναγράφεται στην ετικέτα τους.
Απαγορεύσεις
Α. Για τις εκμεταλλεύσεις όλης της χώρας, με βάση τον Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής (Κ.Ο.Γ.Π.) για την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης, ισχύουν τα ακόλουθα:
1. Απαγορεύεται η απευθείας απόρριψη αζωτούχων λιπασμάτων και κτηνοτροφικών αποβλήτων σε επιφανειακά και υπόγεια νερά. Επιπλέον, τα κτηνοτροφικά απόβλητα απαγορεύεται να διατίθενται στους εδαφικούς αποδέκτες αν δεν έχουν υποστεί επεξεργασία (π.χ. χωνεμένη κοπριά).
2. Απαγορεύεται η απευθείας απόρριψη των υπολειμμάτων χρήσης αζωτούχων λιπασμάτων ή των άδειων συσκευασιών τους σε επιφανειακά και υπόγεια νερά. Οι γεωργοί απαγορεύεται επίσης να εγκαταλείπουν στον τόπο εφαρμογής ή σε άλλο χώρο πλην αυτού που ορίζεται κάθε φορά από τις αρμόδιες υπηρεσίες, τα υλικά και μέσα συσκευασίας των αζωτούχων λιπασμάτων.
3. Η εφαρμογή τόσο των αζωτούχων λιπασμάτων όσο και των επεξεργασμένων υγρών ή στερεών κτηνοτροφικών αποβλήτων απαγορεύεται να γίνεται σε ακατέργαστες εδαφικές εκτάσεις που δεν καλύπτονται από βλάστηση οποιασδήποτε μορφής, σε φυτοφράκτες ή σε γειτονικά κτήματα.
4. Οι γεωργοί απαγορεύεται να προβαίνουν σε εφαρμογή αζωτούχων λιπασμάτων και κτηνοτροφικών αποβλήτων:
i. σε παγωμένες ή καλυμμένες με χιόνια επιφάνειες, καθώς και σε εδάφη κορεσμένα με νερό, που δε στραγγίζουν επαρκώς, ή πλημμυρισμένα,
ii. ενώ υπάρχει πρόβλεψη βροχόπτωσης στο αμέσως επόμενο διήμερο,
iii. όταν πνέει ισχυρός άνεμος.
5. Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφοδιάζουν το έδαφος των γεωργικών εκτάσεων (καλλιεργούμενων και μη) μέσα σε χρονική περίοδο 12 μηνών με συνολική ποσότητα αζώτου από κτηνοτροφικά απόβλητα πάνω από 250 κιλά ανά εκτάριο
6. Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν αζωτούχα λιπάσματα ή κτηνοτροφικά απόβλητα κοντά σε υδάτινους όγκους (ποτάμια, υδατορεύματα, λίμνες, διώρυγες, τάφροι και κανάλια άρδευσης ή στράγγισης) ή υδροληψίες υπόγειου νερού (πηγές, πηγάδια και γεωτρήσεις),
7. Οι γεωργοί απαγορεύεται να εφαρμόζουν αζωτούχα λιπάσματα ή κτηνοτροφικά απόβλητα σε εκτάσεις με κλίση άνω του 8%, όταν τα λιπάσματα ή τα κτηνοτροφικά απόβλητα είναι σε υγρή μορφή, με εξαίρεση την εφαρμογή μέσω του συστήματος της στάγδην άρδευσης ή με τη μέθοδο της έγχυσης.
8. Η εφαρμογή των υγρών κτηνοτροφικών αποβλήτων μέσω συστήματος άρδευσης απαγορεύεται να γίνεται με τη μέθοδο του καταιονισμού (τεχνητής βροχής).
Β. Για τις εκμεταλλεύσεις εντός περιοχών που έχουν καθοριστεί ως Ζώνες Ευπρόσβλητες από τη Νιτρορύπανση:
i. οι γεωργοί απαγορεύεται να εφοδιάζουν το έδαφος των γεωργικών εκτάσεων (καλλιεργούμενων και μη) μέσα σε χρονική περίοδο 12 μηνών με συνολική ποσότητα αζώτου (Ν) κτηνοτροφικών αποβλήτων πάνω από 170 κιλά ανά εκτάριο.
ii. απαγορεύεται η συνολική ποσότητα (βασικής και επιφανειακής) λίπανσης με αζωτούχα λιπάσματα και κτηνοτροφικά απόβλητα που εφαρμόζεται στο έδαφος κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, να υπερβαίνει το μέγιστο αριθμό μονάδων αζώτου ανά στρέμμα και ανά καλλιέργεια με βάση σχετικούς Πίνακες.
γ. Έδαφος
Σκοπός είναι η προστασία του εδάφους και η αποθήκευση άνθρακα.
i Διαχείριση της κατεργασίας του εδάφους για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους, λαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, υπόψη την κλίση του εδάφους
Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με:
α. κλίση μεγαλύτερη από 6% και έως 12% να οργώνουν τα αγροτεμάχια κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια.
β. κλίση μεγαλύτερη από 12% να αφήνουν κάθετα στην κλίση ακαλλιέργητες ζώνες ανάσχεσης πλάτους 5 μέτρων σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι δυνατόν να εφαρμόζονται συλλογικά, φτάνει τα αγροτεμάχια να εφάπτονται. Μπορούν δε να καλύπτονται εν όλω ή εν μέρει από ήδη υπάρχουσες αναβαθμίδες, αναχώματα και νησίδες φυσικής βλάστησης/άγριας ζωής.
γ. κλίση μεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται η άροση από τη 01/11 εκάστου έτους έως και τις 15/03 του επόμενου έτους.
Απαγορεύσεις
1. Απαγορεύεται η καταστροφή των ξερολιθιών, αναχωμάτων και των φυσικών πρανών στα όρια των αγροτεμαχίων
2. Η άρδευση δεν πρέπει να γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.
ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: Τα αγροτεμάχια με αναβαθμίδες καθώς δεν διατρέχουν κίνδυνο διάβρωσης
ii Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους για την αποφυγή ακάλυπτων εδαφών σε περιόδους που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες
Ύπαρξη φυτικής κάλυψης κατ’ ελάχιστο την περίοδο από τις 15/11 εκάστους έτους έως και τις 05/03 του επόμενου έτους:
α. στα αγροτεμάχια με αρόσιμες καλλιέργειες,
β. στα αγροτεμάχια μονίμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 10%
Απαγορεύσεις
Κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο δεν επιτρέπεται η εφαρμογή ζιζανιοκτονίας.
iii Αμειψισπορά σε αρόσιμη γη εκτός από καλλιέργειες που καλλιεργούνται κάτω από το νερό
δ. Βιοποικιλότητα και τοπίο
Σκοπός είναι η διατήρηση της βιοποικιλότητας λαμβανομένων υπόψη των απειλών προς τους οικοτόπους και τα είδη, καθώς και η διατήρηση και προστασία των στοιχείων του τοπίου.
Απαγορεύονται επιζήμιες για τα πτηνά σοβαρές διαταράξεις όπως:
-η τοποθέτηση υποδομών και μέσων παράνομης σύλληψης και παγίδευσης ζώων και πτηνών,
-η εκ προθέσεως θανάτωση, σύλληψη και παράνομη όχληση πτηνών,
-η εκ προθέσεως καταστροφή ή βλάβη των φωλιών και των αυγών και αφαίρεση των φωλιών,
-η σκόπιμη όχληση των πτηνών, ιδιαίτερα κατά τη περίοδο αναπαραγωγής και εξαρτήσεως.
Ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται για μη παραγωγικές εκτάσεις, διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και απαγόρευση της κοπής φρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών
Απαγόρευση της μετατροπής ή άροσης των μόνιμων βοσκοτόπων που έχουν οριστεί ως περιβαλλοντικά ευαίσθητοι μόνιμοι βοσκότοποι σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000».
ΙΙ. Δημόσια Υγεία και Υγεία των Φυτών
α. Ασφάλεια Τροφίμων
i. Ιχνηλασιμότητα - Τήρηση μητρώων
Η ιχνηλασιμότητα των τροφίμων, των ζωοτροφών και των ζώων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων και οποιασδήποτε άλλης ουσίας που προορίζεται να ενσωματωθεί σε ένα τρόφιμο ή σε μια ζωοτροφή, πρέπει να διασφαλίζεται σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης, αποθήκευσης και διανομής.
Ένας από τους τρόπους διασφάλισης της ιχνηλασιμότητας είναι η τήρηση και ορθή συμπλήρωση των προβλεπόμενων μητρώων στην εκμετάλλευση:
α. Μητρώο Εισροών και Εκροών - Ημερολόγιο Εργασιών (ΜΕΕ - ΗΕ)
β. Αρχείο εργαστηριακών αναλύσεων
γ. Μητρώο Φαρμακευτικής Αγωγής
δ. Αρχείο πιστοποιητικών Γενετικά Τροποποιημένων Ζωοτροφών
ε. Αρχείο συνταγών φυτοπροστατευτικών προϊόντων
ii. Φυτικά Πρωτογενή Προϊόντα
Σκοπός είναι η διασφάλιση των παραγόμενων προϊόντων σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης, αποθήκευσης και διανομής, της ικανοποίησης των απαιτήσεων της νομοθεσίας για την ασφάλεια των
τροφίμων και η υιοθέτηση ορθών υγιεινών πρακτικών στο στάδιο της πρωτογενούς παραγωγής για πρόληψη και μείωση του κινδύνου εντοπισμού μικροβιακού φορτίου το οποίο να καθιστά τα προϊόντα μη ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση.
iii. Ζωικά Πρωτογενή Προϊόντα
Σκοπός είναι η διαφύλαξη της δημόσιας υγείας μέσω της ορθής χρήσης των πρόσθετων ζωοτροφών και κτηνιατρικών φαρμάκων, του ελέγχου και της τήρησης αρχείου σχετικά με τη φύση και προέλευση των ζωοτροφών καθώς και της υγιεινής παραγωγής γάλακτος.
iv. Ζωοτροφές
Σκοπός είναι η κατανόηση των υποχρεώσεων, που περιγράφονται στη σχετική νομοθεσία, σχετικά με τη χρήση και παραγωγή ζωοτροφών στην εκμετάλλευση.
Απαγορεύεται η χορήγηση μη ασφαλών ζωοτροφών σε ζώα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων.
Κατά την αποθήκευση των ζωοτροφών, πρέπει να υπάρχει σαφής χωροταξικός διαχωρισμός τους, ανάλογα:
-με το είδος του ζώου για το οποίο προορίζονται,
-με το αν οι ζωοτροφές είναι φαρμακούχες ή μη φαρμακούχες.
β. Χρήση ορμονών, θυρεοστατικών και β-αγωνιστών
Οι γεωργοί πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις των άρθρων 4, 5, 6 και 8 του Π.Δ. 259 (191/1998Α΄) «Περί απαγορεύσεως της χρησιμοποιήσεως ορισμένων ουσιών με ορμονική ή θυρεοστατική δράση και των β-ανταγωνιστών ουσιών στη ζωική παραγωγή για κερδοσκοπικούς λόγους, περί λήψεως μέτρων ελέγχου για ορισμένες ουσίες και τα κατάλοιπα τους σε ζώντα ζώα και στα προϊόντα τους», όπως κάθε φορά ισχύει.
γ. Φυτοπροστατευτικά Προϊόντα
Σκοπός είναι ο καθορισμός των ελάχιστων υποχρεώσεων που έχουν οι λήπτες των άμεσων ενισχύσεων σε σχέση με τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων όπως αυτές πηγάζουν από την κοινοτική νομοθεσία.
Απαγορεύσεις
1. Η χρήση μη εγκεκριμένων φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
2. Η εφαρμογή αεροψεκασμών φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
II. Καλή Διαβίωση των Ζώων
Οι κτηνοτρόφοι οφείλουν να εξασφαλίζουν την ευζωία των εκτρεφόμενων ζώων λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα στις συνθήκες εκτροφής τους για την αποφυγή περιττού πόνου, ταλαιπωρίας και τραυματισμού και για την ικανοποίηση των φυσιολογικών αναγκών καθώς και των αναγκών που αφορούν στη συμπεριφορά και στις συνήθειές τους (εθνολογικές ανάγκες).
α. Στοιχειώδεις Κανόνες για την προστασία των παραγωγικών ζώων
i. Eκτατικές εκμεταλλεύσεις
Τα ζώα που δεν εκτρέφονται εντός κτιρίων πρέπει, στο βαθμό που αυτό είναι αναγκαίο και δυνατό, να προστατεύονται από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, τους θηρευτές και τους κινδύνους για την υγεία τους.
Στα συστήματα ελεύθερης εκτροφής χοίρων επιτρέπεται η τοποθέτηση ρινικών κρίκων υπό την προϋπόθεση τήρησης των όρων της εθνικής νομοθεσίας.
ii. Ημιεντατικές/εντατικές εκμεταλλεύσεις
(α) Διατροφή
Όλα τα ζώα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε τροφή και νερό κατάλληλης ποσότητας και ποιότητας ή να μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους σε υγρά με άλλους τρόπους.
Η παρεχόμενη τροφή πρέπει να είναι υγιεινή, κατάλληλη για την ηλικία και το είδος τους και να χορηγείται κατά διαστήματα ανάλογα με τις ανάγκες της φυσιολογίας τους και σε επαρκείς ποσότητες, ώστε να διατηρείται η καλή υγεία τους και να καλύπτονται οι θρεπτικές τους ανάγκες.
Ο τρόπος χορήγησης και η σύνθεση της τροφής και των υγρών που χορηγούνται στα ζώα θα πρέπει να διασφαλίζουν την αποφυγή περιττής ταλαιπωρίας ή/και βλάβης σε αυτά.
(β) Σταβλισμός
Σταβλικές εγκαταστάσεις.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των χώρων σταβλισμού, ιδίως δε των διαμερισμάτων και του εξοπλισμού με τον οποίο είναι δυνατό να έλθουν σε επαφή τα ζώα, δεν πρέπει να είναι επιβλαβή για τα ζώα και πρέπει να μπορούν να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται σχολαστικά.
Οι χώροι σταβλισμού και τα σημεία πρόσδεσης των ζώων πρέπει να κατασκευάζονται κατά τρόπο ώστε να μην υπάρχουν αιχμές ή προεξοχές που είναι δυνατόν να τραυματίσουν τα ζώα.
Οι εγκαταστάσεις σίτισης και ποτίσματος πρέπει να σχεδιάζονται, να κατασκευάζονται και να τοποθετούνται κατά τρόπο που να περιορίζονται οι κίνδυνοι μόλυνσης της τροφής και του νερού, καθώς και τα αρνητικά αποτελέσματα που θα μπορούσαν να προκύψουν από τον ανταγωνισμό μεταξύ των ζώων.
Η ελευθερία κίνησης που χρειάζεται κάθε ζώο, ανάλογα με το είδος του και σύμφωνα με την κτηθείσα πείρα και τις επιστημονικές γνώσεις, δεν πρέπει να παρεμποδίζεται έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αποφυγή κάθε περιττής ταλαιπωρίας ή και τραυματισμού των ζώων. Όταν ένα ζώο είναι συνεχώς ή συνήθως προσδεμένο ή περιορισμένο πρέπει να διαθέτει τον απαιτούμενο χώρο για τις φυσιολογικές και εθολογικές του ανάγκες.
Φωτισμός.
Όταν ο φυσικός φωτισμός της σταβλικής εγκατάστασης είναι ανεπαρκής για τις φυσιολογικές και εθολογικές ανάγκες των ζώων, πρέπει να προβλέπεται κατάλληλος τεχνητός φωτισμός. Τα ζώα δεν πρέπει να παραμένουν σε συνεχές σκοτάδι, αλλά ούτε να εκτίθενται συνεχόμενα σε τεχνητό φωτισμό χωρίς διακοπή. Ο φωτισμός (σταθερός ή φορητός) θα πρέπει να είναι επαρκής ώστε τα ζώα να είναι δυνατόν να επιθεωρούνται διεξοδικά ανά πάσα στιγμή.
Εξαερισμός - Θερμοκρασία - Υγρασία.
Η κυκλοφορία του αέρα, το ποσοστό κονιορτού, η θερμοκρασία, η σχετική υγρασία του αέρα και οι συγκεντρώσεις αερίων, πρέπει να παραμένουν εντός ορίων που δεν βλάπτουν τα ζώα. Όταν η υγεία και η καλή διαβίωση των ζώων εξαρτώνται από σύστημα τεχνητού εξαερισμού, θα πρέπει να προβλέπεται κατάλληλο εφεδρικό σύστημα επαρκούς ανανέωσης του αέρα για τη διασφάλιση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων σε περίπτωση βλάβης του συστήματος καθώς και σύστημα συναγερμού το οποίο να προειδοποιεί για τη βλάβη.
(γ) Υγεία
Η φροντίδα των ζώων ανατίθεται σε επαρκή αριθμό προσώπων με κατάλληλες ικανότητες, γνώσεις και επαγγελματικά προσόντα.
Σε κάθε ζώο που φαίνεται ασθενές ή τραυματισμένο παρέχονται, χωρίς καθυστέρηση, οι κατάλληλες φροντίδες και, όταν ένα ζώο δεν αντιδρά στις φροντίδες αυτές, λαμβάνεται το συντομότερο δυνατόν η γνώμη κτηνίατρου. Εάν χρειάζεται, τα ασθενή ή τραυματισμένα ζώα απομονώνονται σε κατάλληλους χώρους σταβλισμού με, κατά περίπτωση, στεγνή αναπαυτική στρωμνή.
Τήρηση μητρώων.
Οι κτηνοτρόφοι οφείλουν να ενημερώνουν το μητρώο φαρμακευτικής αγωγής για κάθε ιατρική αγωγή που πραγματοποιείται στα ζώα της εκμετάλλευσής τους. Επίσης, οφείλουν να καταχωρίζουν στο χειρόγραφο μητρώο της εκμετάλλευσης τον αριθμό των θανάτων που διαπιστώνουν σε κάθε επιθεώρηση που πραγματοποιούν. Τα μητρώα διατηρούνται επί τρία τουλάχιστον έτη και τίθενται στη διάθεση της αρμόδιας αρχής κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων ή όποτε ζητηθούν.
(δ) Εκδήλωση χαρακτηριστικών φυσιολογικής συμπεριφοράς των ζώων
Όλα τα ζώα που ζουν περιορισμένα σε συστήματα εκτροφής, όπου η καλή διαβίωση τους εξαρτάται από την συχνή ανθρώπινη προσοχή, επιθεωρούνται τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Τα ζώα που εκτρέφονται ή κατέχονται σε άλλα συστήματα, επιθεωρούνται κατά διαστήματα για την αποφυγή κάθε ταλαιπωρίας τους.
Κανένα ζώο δεν πρέπει να περιορίζεται σε συνθήκες εκτροφής εάν υπάρχει πιθανότητα, βάσει του γονότυπου ή φαινότυπού του, ο εν λόγω περιορισμός του να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία ή την καλή διαβίωσή του.
β. Επιπρόσθετοι κανόνες για την προστασία των ενσταβλισμένων παχυνόμενων μόσχων < 6 μηνών
Οι κάτοχοι βοοτροφικών εκμεταλλεύσεων οφείλουν να εφαρμόζουν, επιπλέον όσων ορίζονται στο προηγούμενο κεφάλαιο τους αναφερόμενους στο παρόν υποκεφάλαιο κανόνες, για τους παχυνόμενους ενσταβλισμένους μόσχους ηλικίας κάτω των 6 μηνών που εκτρέφουν.
Όλες οι νεόδμητες ή ανακαινισμένες εκμεταλλεύσεις και όλες εκείνες που έχουν τεθεί σε λειτουργία μετά την 1η Ιανουαρίου 1998 , πρέπει να πληρούν τουλάχιστον τις ακόλουθες απαιτήσεις:
α) Διατροφή
Οι μόσχοι πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλο σιτηρέσιο προσαρμοσμένο στην ηλικία, το βάρος και τις φυσιολογικές τους ανάγκες. Για το σκοπό αυτό, η τροφή τους πρέπει, κατά περίπτωση, να περιλαμβάνει:
• πρωτόγαλα το συντομότερο δυνατόν μετά τη γέννηση και οπωσδήποτε εντός των πρώτων έξι ωρών της ζωής,
• ικανοποιητική ποσότητα σιδήρου ώστε το επίπεδο της αιμοσφαιρίνης να φθάνει τουλάχιστον στα 4,5 mmol/l,
• ένα ελάχιστο ημερήσιο σιτηρέσιο ινώδους ζωοτροφής, από την ηλικία των δύο εβδομάδων, με την ποσότητα αυξανόμενη από 50 σε 250 g ημερησίως για μόσχους ηλικίας από 8 έως 20 εβδομάδων.
Η χορηγούμενη τροφή παρέχεται τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. Σε περίπτωση που οι μόσχοι βρίσκονται σε ομαδικούς στάβλους και δεν τρέφονται ελεύθερα ή με αυτόματο σύστημα τροφής, όλοι οι μόσχοι της ομάδας πρέπει να λαμβάνουν τροφή την ίδια ώρα. Όλοι οι μόσχοι ηλικίας άνω των δύο εβδομάδων πρέπει να μπορούν να έχουν καθημερινώς συνεχή πρόσβαση σε επαρκή ποσότητα καθαρού πόσιμου νερού, ιδιαίτερα όταν ο καιρός είναι ζεστός ή οι μόσχοι είναι άρρωστοι.
β) Σταβλισμός
Εκτροφή σε ατομικούς κλωβούς. Οι μόσχοι μπορούν να περιορίζονται σε ατομικούς κλωβούς:
• έως την ηλικία των οκτώ εβδομάδων, ή
• σε μεγαλύτερη ηλικία, μετά από κτηνιατρική εντολή, όταν παρουσιάζουν προβληματική συμπεριφορά ή ασθένεια που χρήζει θεραπευτικής αγωγής.
Όταν τα βοοειδή σταβλίζονται σε ατομικά διαμερίσματα ή είναι δεμένα σε χωρίσματα, τα διαμερίσματα ή τα χωρίσματα πρέπει να έχουν διάτρητα τοιχώματα και το πλάτος τους δεν πρέπει να είναι κατώτερο από 90 cm ± 10 ή 0,80 φορές το ύψος του σημείου προσδέσεως.
Εκτροφή σε ομάδες. Για τους μόσχους που εκτρέφονται ομαδικά, ο ελεύθερος χώρος που διατίθεται για κάθε μόσχο εξαρτάται από το ζων βάρος αυτού.
γ) Υγεία
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των χώρων σταβλισμού, και ιδίως των διαμερισμάτων και του εξοπλισμού, με τα οποία ενδέχεται να έλθουν σε επαφή οι μόσχοι, δεν πρέπει να είναι επιβλαβή για τους μόσχους και πρέπει να είναι δυνατόν να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται καλά.
Η μόνωση, η θέρμανση και ο εξαερισμός του κτηρίου πρέπει να εξασφαλίζουν ότι η θερμοκρασία, η κυκλοφορία του αέρα, η στάθμη κονιορτού, η σχετική υγρασία του αέρα και οι συγκεντρώσεις αερίων παραμένουν εντός ορίων που δεν βλάπτουν τους μόσχους. Σε περίπτωση που χρησιμοποιείται σύστημα τεχνητού εξαερισμού, πρέπει να προβλέπεται κατάλληλο σύστημα αντικατάστασης για να εξασφαλίζεται επαρκής ανανέωση του αέρα ώστε να διατηρούνται η υγεία και οι καλές συνθήκες διαβίωσης των μόσχων. Σε περίπτωση βλάβης του συστήματος, πρέπει να υπάρχει σύστημα συναγερμού που να προειδοποιεί τον εκτροφέα για τη βλάβη. Το σύστημα συναγερμού πρέπει να ελέγχεται τακτικά.
δ) Εκδήλωση χαρακτηριστικών φυσιολογικής συμπεριφοράς των ζώων
Οι μόσχοι δεν πρέπει να είναι διαρκώς στο σκοτάδι, πρέπει να προβλέπεται, ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες κάθε περιοχής, κατάλληλος φυσικός ή τεχνητός φωτισμός ο οποίος, στη δεύτερη περίπτωση, πρέπει να ισοδυναμεί τουλάχιστον προς τη διάρκεια και την ένταση του φυσικού φωτισμού μεταξύ 9.00 και 17.00. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει κατάλληλος (σταθερός ή κινητός) φωτισμός, επαρκούς εντάσεως, που να επιτρέπει την επιθεώρηση των μόσχων ανά πάσα στιγμή.
Οι χώροι σταβλισμού των μόσχων πρέπει να κατασκευάζονται έτσι ώστε κάθε μόσχος να μπορεί να ξαπλώνει, να αναπαύεται, να σηκώνεται και να καθαρίζεται χωρίς δυσκολία. Ο χώρος στον οποίο ξαπλώνουν τα ζώα πρέπει να είναι άνετος, καθαρός και κατάλληλα αποστραγγιζόμενος. Το δάπεδο πρέπει να είναι κατασκευασμένο έτσι ώστε να αποφεύγεται ο τραυματισμός και η ταλαιπωρία των μόσχων που στέκονται ή ξαπλώνουν σε αυτόν.
γ. Επιπρόσθετοι κανόνες για την προστασία των ενσταβλισμένων χοίρων
Οι κάτοχοι χοιροτροφικών εκμεταλλεύσεων οφείλουν να εφαρμόζουν, επιπλέον όσων ορίζονται στο υποκεφάλαιο Α, τους αναφερόμενους στο παρόν υποκεφάλαιο κανόνες, για τους ενσταβλισμένους χοίρους που εκτρέφουν.
α) Διατροφή
Σε όλους τους χοίρους πρέπει να παρέχεται τροφή τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Σε περίπτωση που οι χοίροι τρέφονται ομαδικά και όχι ελεύθερα ή με αυτόματο σύστημα ατομικής παροχής τροφής, όλοι οι χοίροι της ομάδας πρέπει να λαμβάνουν τροφή την ίδια ώρα.
Όλοι οι χοίροι ηλικίας άνω των δύο εβδομάδων πρέπει να μπορούν να έχουν διαρκώς πρόσβαση σε επαρκή ποσότητα πόσιμου νερού.
Οι χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι που σταβλίζονται σε ομάδες πρέπει να σιτίζονται με σύστημα που να εξασφαλίζει ότι κάθε ζώο μπορεί να έχει αρκετή τροφή, ακόμη και στην περίπτωση παρουσίας και άλλων ζώων που διεκδικούν τροφή.
Προκειμένου να μετριαστεί η πείνα και λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη μάσησης των χοίρων, σε όλες τις κυοφορούσες χοιρομητέρες ξηράς περιόδου και τους μικρούς θηλυκούς χοίρους, πρέπει να χορηγείται επαρκής ποσότητα, ογκώδους τροφής ή τροφής πλούσιας σε ίνες, υψηλής θερμιδικής αξίας.
β) Σταβλισμός
β1) Ελεύθερος χώρος δαπέδου
Οι χοίροι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ένα χώρο ανάπαυσης άνετο από φυσική και θερμική άποψη, στον οποίο μπορούν να αναπαύονται και να σηκώνονται χωρίς δυσκολία. Ο ελεύθερος χώρος δαπέδου πρέπει να έχει επαρκείς διαστάσεις ώστε να είναι δυνατή η κατάκλιση όλων των ζώων συγχρόνως.
ι) Χοιρίδια: Στην περίπτωση που χρησιμοποιείται ειδικό κελί τοκετού, τα χοιρίδια πρέπει να έχουν επαρκή χώρο ώστε να μπορούν να θηλάζουν χωρίς δυσκολία.
ιι) Απογαλακτισμένοι χοίροι & χοίροι αναπαραγωγής: Ο ελεύθερος χώρος δαπέδου που διαθέτει κάθε απογαλακτισμένος χοίρος ή χοίρος αναπαραγωγής σε περίπτωση ομαδικού σταβλισμού, εξαιρουμένων των μικρών θηλυκών χοίρων μετά την οχεία και των χοιρομητέρων, καθορίζεται βάσει του ζώντος βάρους των χοίρων.
ιιι) Χοιρομητέρες & μικροί θηλυκοί χοίροι: Σε περίπτωση ομαδικού σταβλισμού, ο συνολικός ελεύθερος χώρος δαπέδου που διατίθεται για κάθε μικρό θηλυκό χοίρο μετά την οχεία, πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,64 m2 ενώ για κάθε χοιρομητέρα τουλάχιστον 2,25 m2. Σε ομάδες μικρότερες των 6 ατόμων, ο ελεύθερος χώρος δαπέδου πρέπει να αυξάνεται κατά 10%, ενώ σε ομάδες 40 ή περισσοτέρων ατόμων, ο ελεύθερος χώρος δαπέδου μπορεί να μειώνεται κατά 10%.
ιv) Κάπροι: Ο ελεύθερος χώρος δαπέδου για κάθε κάπρο πρέπει να είναι τουλάχιστον 6 m2. Σε περίπτωση που τα κελιά χρησιμοποιούνται και για την πραγματοποίηση της φυσικής οχείας, ο ελεύθερος χώρος δαπέδου πρέπει να ανέρχεται σε τουλάχιστον 10 m2 και το κελί πρέπει να είναι ελεύθερο από κάθε εμπόδιο.
Οι χοίροι που σταβλίζονται ομαδικά και είναι ιδιαίτερα επιθετικοί ή έχουν υποστεί επίθεση από άλλους χοίρους ή είναι άρρωστοι ή τραυματισμένοι, μπορούν να τοποθετηθούν προσωρινά σε ατομικούς χώρους. Σε αυτή την περίπτωση ο χρησιμοποιούμενος ατομικός χώρος πρέπει να επιτρέπει στο ζώο να στρέφει το σώμα του με ευχέρεια, εφόσον αυτό δεν αντιβαίνει τις ειδικές συστάσεις του κτηνίατρου.
β2) Προδιαγραφές επιφάνειας δαπέδου
Ο σχεδιασμός, η κατασκευή και η συντήρηση του δαπέδου πρέπει να γίνεται με τρόπο που να αποφεύγονται οι τραυματισμοί και η ταλαιπωρία των χοίρων. Η επιφάνεια του δαπέδου πρέπει να είναι κατάλληλη για το μέγεθος και το βάρος των χοίρων, ανθεκτική, επίπεδη και σταθερή, λεία και αντιολισθητική, καθαρή και κατάλληλα αποστραγγιζόμενη και να καλύπτεται από αχυροστρωμνή ή άλλο κατάλληλο υλικό.
β3) Ομαδικός σταβλισμός χοιρομητέρων & μικρών θηλυκών χοίρων
Στις εκμεταλλεύσεις δυναμικότητας μικρότερης των 10 χοιρομητέρων, και για τη χρονική περίοδο που αρχίζει 4 εβδομάδες μετά την οχεία και λήγει 1 εβδομάδα πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, οι χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι μπορούν:
ι) να σταβλίζονται ομαδικά. Ο στάβλος στον οποίο εκτρέφεται η ομάδα πρέπει να έχει πλευρές μήκους μεγαλύτερου από 2,8 m. Όταν η ομάδα αποτελείται από λιγότερα από 6 ζώα, ο στάβλος πρέπει να έχει πλευρές μήκους μεγαλύτερου από 2,4 m.
ιι) να παραμένουν σε ατομικές θέσεις , εφόσον μπορούν να στρέφουν το σώμα τους με ευχέρεια.
γ) Υγεία
Οι κυοφορούσες χοιρομητέρες και οι μικροί θηλυκοί χοίροι πρέπει, εφόσον χρειάζεται, να υποβάλλονται σε θεραπεία κατά των εξωτερικών και εσωτερικών παρασίτων. Επιπλέον, στο πλαίσιο διασφάλισης κατάλληλων συνθηκών υγιεινής, τα κελιά τοκετού πρέπει να καθαρίζονται σχολαστικά, πριν την είσοδο των ετοιμόγεννων θηλυκών χοίρων σε αυτά.
Απαγορεύονται όλες οι επεμβατικές διαδικασίες που δεν πραγματοποιούνται για σκοπούς θεραπευτικούς, διαγνωστικούς ή για την αναγνώριση των χοίρων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, και έχουν ως αποτέλεσμα τη βλάβη ή την απώλεια ενός ευαίσθητου μέρους του σώματος ή την αλλοίωση της δομής των οστών (πχ τοποθέτηση ρινικών κρίκων.
Η κοπή της ουράς αποβλέπει στην πρόληψη του δαγκώματος αυτής και δεν πρέπει να αποτελεί πάγια τακτική, αλλά να διενεργείται μόνον εφόσον υπάρχουν αποδείξεις ότι οι ουρές των χοίρων υπέστησαν κακώσεις και εφόσον η λήψη άλλων μέτρων πρόληψης, λαμβάνοντας υπόψη το περιβάλλον και την πυκνότητα του πληθυσμού, δεν έχουν αποδώσει. Έτσι, οι κάτοχοι χοιροτροφικών εκμεταλλεύσεων, δυναμικότητας άνω των 10 ενσταβλισμένων χοιρομητέρων, στο πλαίσιο πρόληψης των δηγμάτων της ουράς και των αυτιών των χοίρων, οφείλουν:
1. να προβαίνουν σε ετήσια «αξιολόγηση κινδύνου», σχετικά με τη συχνότητα δαγκώματος της ουράς, η οποία πρέπει να τεκμηριώνεται από τα αναγραφόμενα στοιχεία των τηρούμενων αρχείων της εκμετάλλευσης. Κατά την εκτίμηση του κινδύνου θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παράμετροι όπως τα παρεχόμενα υλικά εμπλουτισμού, η καθαριότητα των σταβλικών εγκαταστάσεων, οι συνθήκες θερμοκρασίας και η ποσότητα του αέρα, η υγεία και η διατροφή των χοίρων και ο ανταγωνισμός για τη διεκδίκηση τροφής και χώρου. Σε συνέχεια της αξιολόγησης κινδύνου, οι χοιροτρόφοι οφείλουν να συντάσσουν σχετική ειδική έκθεση βάσει ζωικών και μη ζωικών
δεικτών. Τονίζεται ότι, από 1/1/2023, τυχόν αναγκαιότητα κοπής της ουράς πρέπει να αιτιολογείται πλήρως στην εν λόγω έκθεση, στο πλαίσιο της επίτευξης «εκτροφής χοίρων με ακέραιη ουρά» στη χώρα.
2. να συμπληρώνουν το έντυπο καταγραφής ευρημάτων αλλοιώσεων λόγω δηγμάτων ουράς/αυτιών. Σημειώνεται ότι τα ανωτέρω συμπληρώνονται χωριστά για κάθε μια από τις κατηγορίες «χοιρίδια», «χοίροι στα κελιά απογαλακτισμού» και «χοίροι πάχυνσης».
3. να τηρούν τα απαιτούμενα από την εθνική νομοθεσία αρχεία, ήτοι:
-καταγραφής ευρημάτων αλλοιώσεων από δήγματα ουράς/αυτιών,
-ηλεκτρονικό αρχείο με ενδεικτικό φωτογραφικό υλικό αλλοιώσεων από δήγματα ουράς/αυτιών,
-καταγραφής περιστατικών μετακίνησης σε κελιά περίθαλψης λόγω νοσηρότητας συνεπεία δηγμάτων της ουράς/αυτιών και πρόωρης απομάκρυνσης από την παραγωγή ή θανάτων λόγω δηγμάτων της ουράς,
-συμπληρωμένων εκθέσεων αξιολόγησης κινδύνου,
-αναλύσεων νερού,
-ανάλυσης σύνθεσης και χημικής ανάλυσης σιτηρεσίου,
-καθαρισμού και απολυμάνσεων των χώρων,
-συντήρησης και επισκευών εξοπλισμού,
-καταγραφής επιπέδων θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας,
-καταγραφής μέτρων που λαμβάνονται σε περίπτωση εμφάνισης δηγμάτων της ουράς υπό τη μορφή σχεδίου δράσης της εκτροφής
-πρόωρων απομακρύνσεων από την παραγωγική δραστηριότητα για λόγους διαφορετικούς από την τακτική εμπορική δραστηριότητα,
-όλα τα μητρώα που προβλέπονται από άλλες κείμενες διατάξεις (φαρμακευτικής αγωγής,χειρόγραφο μητρώο εκμετάλλευσης κλπ.).
Διαβάστε αναλυτικά τον Οδηγό
(εδώ)
Πηγή: agrotypos.gr
